Nederlanders beheersen als beste niet Engelstaligen Engels volgens een recent onderzoek van Education First. We stonden al langer in de top drie, maar nu hebben we de Denen en Zweden weer eens achter ons weten te houden. Wel moet in ogenschouw worden genomen dat het om een vrijwillige test ging (dus waarschijnlijk niet representatief voor de gehele bevolking) en dat alleen lees- en luistervaardigheid (d.m.v. meerkeuzevragen) werd getest. Maar dat geldt dan ook voor de andere landen. 
De in het Volkskrant-artikel gegeven verklaringen voor onze goede beheersing van het Engels zijn niet echt verrassend. Zo lijken Engels en Nederlands (beide Germaanse talen, waarbij Engels sterk is beïnvloed door het Frans, een Romaanse taal) erg op elkaar, zijn wij Nederlanders als sprekers van een 'kleine' taal en handelsnatie van oudsher gewend om andere talen te spreken. Daarnaast speelt TV en internet een grote rol. Door het ondertitelen en onze oriëntatie op Engelstalige televisieprogramma's krijgen we het Engels al vroeg en veelvuldig binnen.

Enkele vragen en kanttekeningen
Betekent dit dat de TTO-Engels scholen in ons land overbodig zijn geworden of hebben we juist aan hen (mede) deze goede score te danken? En hoe zit het met de beheersing van andere talen? Nederlanders vergeten wel eens het belang van een goede beheersing van Duits en Frans. Kijk maar eens naar het grote en groeiend aantal TTO-Engels scholen in vergelijk tot het aantal TTO-Duits scholen (Valuascollege in Venlo en nieuwe initiatieven aan het Romboutscollege in Brunssum). Een TTO-Frans school bestaat in ons land momenteel niet. Internationalisering wordt vaak gelijkgesteld aan 'Engels spreken'. Hoe belangrijk (onmisbaar) een goede beheersing van het Engels voor Nederlanders ook is, het is niet voldoende als je zaken wilt doen met b.v. Duitsers en Fransen/Franstaligen.

Ook voor het Duits geldt dat er een grote verwantschap met het Nederlands is. Duits en Nederlands liggen taalkundig nog dichter bij elkaar dan Engels en Nederlands. Toch wordt Duits vaak als lastig ervaren, met name vanwege de naamvallen. Hier is duidelijk het gemis aan regelmatig contact met de Duitse taal debet aan de afname van de kennis van het Duits. De generatie die (vaak langs de Nederlands-Duitse grens) is opgegroeid met Duitse televisie (en vaak in Duitsland of Oostenrijk op vakantie ging), beheerste de Duitse taal (in ieder geval passief) veel beter dan de huidige jeugd, uiteraard positieve uitzonderingen daargelaten. Gelukkig komen er de laatste jaren in de grensstreek ook steeds meer initiatieven om de jeugd al vroeg met het Duits in aanraking te laten komen. Denk bijvoorbeeld aan de Euregioscholen.

Voor het Frans ligt het allemaal (helaas) wat moeilijker. Frans is duidelijk minder verwant aan het Nederlands en buiten het onderwijs komt de gemiddelde Nederlander er niet veel mee in aanraking, alhoewel Frankrijk een populair vakantieland is. Via TV of internet komen Nederlanders slechts zelden met de taal in contact, hoewel de mogelijkheid er zeker is! Velen zien het als een mooie, maar moeilijke taal. Ook wordt beduidend minder handel gedreven met Frankrijk en Wallonië dan met Duitsland. Onze handel met genoemde landen zou nog verder kunnen toenemen en verbeteren als we beter Duits en Frans zouden spreken. Nederland loopt met name in Frankrijk en Wallonië omzet mis, maar ook in Duitsland!   

Nu.nl meldt dat het aantal Europese studenten aan Britse business schools duidelijk afneemt als gevolg van de strengere immigratie eisen in de aanloop naar de Brexit onderhandelingen. Ook zijn sommige van de business schools Europese onderzoekspartners kwijtgeraakt en is het moeilijker om aan personeel uit EU-landen te komen. 

Zouden deze ontwikkelingen de positie van de Engelse taal verzwakken? Waarschijnlijk niet (direct), maar het is nog te vroeg om daar iets over te zeggen. Wie zou er eventueel van deze ontwikkeling kunnen profiteren? Wellicht dat universiteiten als de RWTH Aachen en de Universiteit Maastricht er hun voordeel mee zouden kunnen doen. Beide instellingen hebben een goede naam (ook internationaal !) en trekken nu al veel internationale studenten aan. In Maastricht worden veel opleidingen in het Engels gegeven. Ook in Aken, waar met name de technische studies faam hebben, zijn er enkele Engelstalige studies. Wellicht dat het Duits, dat vroeger een belangrijke taal voor de wetenschap was, weer aan belang kan toenemen. Voor een studie aan een Duitse universiteit (Hochschule) of hogeschool (Fachhochschule) is meestal een zeer goede beheersing van het Duits vereist, meestal aan te tonen met een C1 of C2 certificaat van het Goethe Institut of een zogenaamde DSH Test. 

Vandaag, 10 november 2016, is de derde editie van de Dag van de Franse Taal. Op deze dag besteden middelbare scholen extra aandacht aan de Franse taal en cultuur en organiseren zij allerlei activiteiten om het Frans te promoten.
Helaas is dat ook hard nodig, omdat de keuze van het vak Frans (en Duits) onder druk staat.
De voordelen van een goede beheersing spreken voor zich. Frans is een wereldtaal - en zal qua aantal sprekers nog verder groeien - en Frankrijk is voor Nederland een belangrijke handelspartner. Daarnaast is Frans vooral ook een heel mooie taal.
In dit artikel van de Nationale Onderwijsgids vind je meer informatie over de Dag van de Franse taal.
De dag is een initiatief van de Ronde Tafel Frans.

Het onderwijs in moderne vreemde talen zit in Engeland in een diepe crisis. Steeds minder Engelsen leren nog een andere taal dan het Engels. Het aantal studenten dat een vreemde taal studeert, is historisch laag. Hoe komt dat en hoe gaat het verder? De slechte positie van vreemde talen (Frans, Duits, Spaans etc.) in het onderwijs heeft natuurlijk veel te maken met het feit dat de Engelsen een wereldtaal als moedertaal spreken. Dat geeft het gevoel dat men geen vreemde taal hoeft te leren. Toch is dat niet de enige verklaring.
Ik bespreek hier een lang artikel "The death of modern foreign languages" uit prospectmagazin.co.uk (26 oktober 2016). Het artikel gaat in op een aantal besluiten van de afgelopen jaren, die het Engelse vreemde talenonderwijs beïnvloed hebben:

In 2004 besloot de regering dat het leren van een moderne vreemde taal tot 16 jaar niet verplicht werd. Met als gevolg dat het percentage van GCSE kandidaten met een vreemde taal daalde van 73 procent (2003) naar 48 procent. Engeland staat nu, niet geheel verrassend, op de laatste plaats wat betreft taalcompetenties van jongeren, zo blijkt uit een onderzoek in 14 landen. Ook het aantal A-level studenten met een vreemde taal is flink gedaald. Voor Frans met 19% en Duits met 15%.

In 2012 zorgde een nieuw 'prestatie meetmodel' voor middelbare scholen weer voor een lichte opleving en in 2015 zou per school 90% van de leerlingen aan het EBacc (English Baccalaureate, waarbij moderne vreemde talen een belangrijke rol kunnen spelen) moeten deelnemen, waardoor het leren van minimaal 1 vreemde taal feitelijk de norm zou worden. Goed nieuws dus. De praktijk blijkt echter weerbarstig. De meeste scholen zijn helemaal niet voldoende uitgerust om die norm te halen. Daarvoor is er alleen al een tekort van 4000 taaldocenten. Dit probleem zal waarschijnlijk nog verder toenemen, aangezien steeds minder studenten moderne vreemde talen studeren. Daarvoor noemt de auteur een drietal redenen:

• Moderne vreemde talen worden als moeilijk ervaren. Het is dus moeilijker om goede cijfers te halen.
• Deze cijfers zijn ook nog eens onvoorspelbaar en arbitrair. Zo denken veel taaldocenten dat het GCSE voor een taal geen goede voorspelling of graadmeter is voor de competentie van een leerling.
• Veel leerlingen denken dat een moderne vreemde taal geen betere kansen op de arbeidsmarkt biedt.

​
In 2014 werd besloten dat vreemde-talenonderwijs verplicht wordt op basisscholen. Een enorme stap in de goede richting, ware het niet dat dit niet leidt tot meer leerlingen die een taal op GCSE niveau kiezen. Dat blijkt uit het feit dat de meeste basisscholen sowieso al vreemde talenonderwijs aanboden en het aantal leerlingen met een taal als GCSE toch gedaald is. Het feit dat slechts een kwart van de middelbare scholen kan garanderen dat leerlingen de taal die ze op de basisschool hebben geleerd ook in het middelbaar onderwijs kunnen leren, helpt niet echt.

Het Brexit besluit zal de zaak ook geen goed doen omdat men zich daarmee van de rest van Europa afkeert. De Brexit zou bijvoorbeeld het einde van het Erasmus+ Programma voor Engelse studenten kunnen betekenen. Hiermee kan men een jaar in het buitenland studeren. En dat terwijl de Brexit de beheersing van andere talen dan het Engels wel eens des te belangrijker zou kunnen maken, nu Groot-Brittannië bilaterale afspraken moet gaan onderhandelen om handelsverdragen te sluiten. 

Toch is de auteur aan het einde van het artikel voorzichtig optimistisch vanwege het verplichte talenonderwijs op basisscholen en vanwege het feit dat een GCSE met een vreemde taal de norm zal worden. Hij hoopt dat dit ook zal leiden tot meer studenten voor de moderne vreemde talen.

Erger jij je wel eens aan het slechte taalgebruik van Nederlanders, zoals 'ik wordt', 'hij heeft vertelt' of 'me vrienden'?
Misschien is het een troost als je weet dat ook Fransen steeds meer fouten maken als ze Frans schrijven. 

Er zijn meerdere oorzaken voor deze 'taaverloedering'. Het gebruik van msn, SMS, twitter en andere social media speelt een grote rol bij de laatste taalontwikkelingen. Het snel communiceren - bij twitter met beperkte ruimte - maakt mensen slordig. Het correcte taalgebruik verdwijnt naar de achtergrond. Maar je ziet ook - zelfs in het Frans - steeds meer invloed vanuit het Engels.
Bij het versturen van sms-jes (textos) of messages WhatsApp worden veel afkortingen en symbolen gebruikt. Meestal benadert de schrijfwijze dan de uitspraak. 
Hier een aantal leuke voorbeelden. Probeer de afkortingen maar eens uit te spreken.

• je t'aime > jtm of je t'M
• acheter > HT
• aucun > ok1
• beaucoup > bcp
• bonjour > bjr
• bonne nuit > bon8
• C'est sympa! ? C 5pa
• d'accord > dak
• elle est partie > LcKc (= elle s'est cassée in de spreektaal)
• fruit > fr8
• imbécile > 1Bcile
• lui > l8
• mais > mè
• père > pR
• qu'est-ce que > keske
• ... 

Ook laat men de accenten steeds vaker weg om tijd te besparen. Voor taalpuristen is dat natuurlijk l'horreur.
Veel Fransen maken echter ook echt fouten (zonder dat ze het zelf in de gaten hebben). de meeste fouten treden op waar de foute schrijfwijze dezelfde uitspraak oplevert als de correcte schrijfwijze. Zo wordt bijvoorbeeld à (voorzetsel) hetzelfde uitgesproken als a (werkwoord avoir in de derde persoon enkelvoud van de présent).
De meest gemaakte fout is waarschijnlijk het verwisselen van -er (uitgang van het hele werkwoord) en é (uitgang van het voltooid deelwoord. 
Je krijgt dan fouten als j'ai parler in plaats van j'ai parlé.

​Maar, maak je niet druk: als je correct Frans wilt leren, ben je bij Euregio Language Services à la bonne adresse. Kijk gerust welke taalcurussen Frans wij jou kunnen aanbieden.

In volgende blogs zal ik verder ingaan op typische fouten in het Engels en Duits. In wie weet, misschien komt het Nederlands ook nog eens aan bod. Daarover valt in ieder geval genoeg te vertellen...